DE ACADEMIE
De woordenlijsten
De woordenschat van onze jongeren blijkt te beperkt en is dringend toe aan uitbreiding. DE ACADEMIE gaat daar bij helpen!
Het gaat om woorden, woordcombinaties en uitdrukkingen die nog steeds volop gebruikt worden in goede kranten, serieuze nieuws- en actualiteitenprogramma's en gesprekken van een zeker niveau, maar die bij de jongste generatie nauwelijks meer bekend zijn. Eenieder die zich daar zorgen over maakt en met zijn of haar kennis kan bijdragen aan onderstaande lijst van 'bedreigde woorden' kan zich aansluiten bij DE ACADEMIE.
Met de onmisbare inbreng van DE ACADEMIE: Cedric P., Collin H., David R., Flores B., Freek E., Gijs R., Jelle Z., Jeroen A., Job A., Kian P., Leeuwe vdn H., Paul S., Philip S., Pit D., Stijn B., Thomas M., Tobias O. en Youp D.
De alfabetische lijst. (In bewerking)
De klemtoon ligt bij het onderstreepte gedeelte van het woord. Omkaderde zinsdelen zijn vaste uitdrukkingen, typische formuleringen.
bagatel
= kleinigheid; iets onbelangrijks; futiliteit; onbenullig zaakje van weinig waarde of weinig betekenis
Dat jij je auto op een foute plek hebt geparkeerd zie jij misschien als een bagatel, maar leg dat maar eens uit aan het geha
Een bon voor fout parkeren mag jij dan wel zien als een bagatel, maar
ENGELS: trifle
()
bagatelliseren
= behandelen als iets kleins en onbelangrijks; doen alsof iets weinig voorstelt
Door tegen de politieagenten te beweren dat hij hem slechts "een speels plaagstootje" had gegeven, probeerde hij de mishandeling te bagatelliseren.
(w4)
banaal
= zó gewoontjes dat het saai is, te gewoon, heel alledaags, niet hoogstaand, afgezaagd, oppervlakkig, plat
Het banale leven sleepte zich voort; er viel hier echt niks te beleven.
()
Bargoens
= dieventaal, (duistere) vaktaal, platte volkstaal, geheimtaal voor criminelen
Dat is Bargoens voor mij; ik snap niks van jouw woorden, jouw taaltje.
()
basaal
= xxx
xxx
()
beduidend
= zo groot of belangrijk dat het iets te betekenen heeft, van belang, flink wat voorstellend, behoorlijk belangrijk
Er is bij die omkoping een beduidend bedrag op tafel gelegd. Het gaat hier echt om veel geld.
ENG: significant - TEGENGESTELD: onbeduidend = stelt niets voor, onbelangrijk, te weinig om over te spreken
(w2)
beduusd
= een beetje in de war en verbaasd, wat verward en verlegen, overdonderd
"Opeens kwam de burgemeester binnen die me een medaille opspelde omdat ik 15 jaar lang de voedselbank heb geholpen. Ik wist niet wat me overkwam; ik ben er nóg beduusd van!"
(w3)
begeerte
= een heftig verlangen naar iets of iemand, een erg sterke wens, hunkering
Zijn begeerte naar die vrouw begon ongezonde vormen aan te nemen. Hij was begonnen haar te stalken.
Hun begeerte naar geld brengt vele mensen in moeilijkheden omdat ze bereid zijn teveel te riskeren om het te krijgen.
()
begeestering /
= xxx
xxx
()
begenadigd
= 1) getalenteerd; begaafd; talentvol
Mensen luisteren graag naar zijn toespraken want hij is een begenadigd spreker.
= 2) (in godsdienstige betekenis:) uitverkoren; speciaal door God uitgezocht
(w1)
begerig
= met een groot verlangen naar iets, belust op ... , gretig, graag willen hebben, hebberig
Ze hadden de hele dag al niets gegeten en wierpen dan ook begerige blikken op de schalen met belegde broodjes.
ENGELS: desirous (of); longing (for); hungry (for); begerige blikken = hungry looks
(w6) ESPERANTO: avida; kaptema
begunstigen
= xxx
xxx
()
behagen
= iemand zich prettig laten voelen
Het heeft Zijne Majesteit behaagd om u deze koninklijke onderscheiding toe te kennen. = De koning vond het fijn u deze ridderorde te (laten) geven.
()
behaaglijk
= comfortabel, prettig aanvoelend (vooral van temperatuur)
Ondanks de vrieskou buiten de tent was het in de donzen slaapzak heel behaaglijk. = ... prettig warm.
()
behelzen
= inhouden, voorstellen, zijn, betekenen
Weet jij wat deze nieuwe wet behelst? Wat zal het voor ons betekenen?
()
behoeden
= beschermen, beveiligen, ervoor zorgen dat er niets (vervelends) gebeurt
"Moge God ons behoeden!"
Door met hem mee te fietsen, behoedde hij zijn kind voor een ongeluk. Zo heeft hij hem voor een verkeersongeval behoed.
(w3)
bekampen
= xxx
De strijdende partijen bekampen elkaar op leven en dood
()
beklijven
= wat onthouden wordt, wat herinnerd wordt, wat bijblijft
Wat zal er van mijn lessen beklijven bij de leerlingen? Wat blijft er van al die informatie hangen?
()
bekommeren
= ergens om geven, ergens voor zorgen, zich ergens druk/zorgen over maken
De zorgzame moeder bekommerde zich om de kleintjes = zij zorgde ervoor
De vele onbetaalde schulden? Hij kon er zich niet om bekommeren. = Het kon hem niks schelen.
()
bekoorlijk
= xxx
xxx
()
bekoren
= xxx
xxx
()
bekoring
= xxx
xxx
()
bekrompen
= xxx
xxx
()
belagen
= xxx
xxx
()
belang
= xxx
xxx
()
belijden
= xxx
xxx
()
bemiddeld
= xxx
xxx
()
benevens
= xxx
xxx
()
benijden
= xxx
xxx
()
beraad
= xxx
Na rijp beraad heeft het bestuur besloten om ... = Na goed te hebben nagedacht/overlegd ...
()
beschikken
= 1) hebben, kunnen gebruiken
Hij beschikte over het geld en het talent om ...
= 2) bepalen, beslissen over een zaak
De koning beschikte dat de belastingen omhoog moesten.
()
beslechten
= xxx
xxx
()
beslommeringen
= xxx
xxx
()
besmuikt
= xxx
xxx
()
betamen
= xxx
xxx
()
betichten
= xxx
xxx
()
betreffende
= xxx
xxx
()
betreuren
= xxx
xxx
()
betreurenswaardig
= xxx
xxx
()
betuigen
= xxx
xxx
()
bevoegd (gezag)
= xxx
xxx
()
beweegreden
= motief, reden om iets te doen
Zijn beweegreden om deze moord te plegen was jaloezie.
(w2)
bewonderenswaardig
= xxx
xxx
()
bezeten
= xxx
xxx
()
bezigen
= xxx
xxx
()
bezwaard
= xxx
xxx
()
bezwijken
= xxx
xxx
()
voor de bijl gaan
= xxx
xxx
()
blamage
= xxx
xxx
()
bonus
= xxx
xxx
()
bovendien
= xxx
xxx
()
boycot
= xxx
xxx
()
breedsprakig
= xxx
xxx
()
broodroof
= xxx
xxx
()
bruusk
= xxx
xxx
()
buitenechtelijk
= buiten het huwelijk om
xxx
()
bulletin
= kort dagbericht; nieuwsuitzending (tv, radio)
xxx
()
De klemtoon ligt bij het onderstreepte gedeelte van het woord. Omkaderde zinsdelen zijn vaste uitdrukkingen.